Ariflerden birisi demiştir ki: "Kimin yakîn ve mârifet ilminden bir nasibi 
yoksa, onun kötü akibetle ölmesinden korkarım. Yakin ilminden elde edilecek 
en küçük nasip bu ilmin varlığını tasdik etmek ve onu ehline teslim etmektir.” 
Daha önce güncel olarak tasavvuf konusuna değindiğim için bu seferde sabır ile çalışarak “Ebû Tâlib el-Mekkî’nin (ö. 386/996) tasavvufa dair eserinden, [Kalplerin Azığı(Kutul Kulup)]
tasavvuf ve sufi kavramlarını aktarmak istedim sizlerin de sabır ile okumasını diliyorum. 

Tasavvuf kelimesinin aslının 
1-Suffe kelimesi olduğunu ileri süren bu 
görüş, mana ve muhteva yönünden doğru olsa da, lisan bakımından izahı zordur. Sufilerin bir çok yönden Ashab-ı Suffeye benzediği doğrudur. 
Ancak bu benzerlik hal, ahlak, yaşantı ve sıfatlardadır. Sufi ve tasavvuf 
isimlerini suffeden türetmek zordur. 

2- Saff-ı Evvel: Yüce Allah'ın hoşnutluğuna uygun davranışlarından 
dolayı, ilahî huzurda ön safta bulunanlara "ilk safta olanlar" denir. Tasavvufun saff kelimesinden gelmiş olabileceğini ileri sürenler vardır. Ancak 
gramer açısından bu da geçerli değildir. 

3- Benu's-Sûfe: Bu bir kabile ismidir. Onlar, İslam gelmezden önce 
Kabe'ye hizmet eden Mudar kabilesinden bir topluluktur. Sufiler, Hakka 
ibadeti ve halka hizmeti ön planda tuttuklarından kendilerine, bu kabileye 
nispetle sufi denmiştir. İbnu'l-Cevzî de bu görüşü benimseyenlerdendir. 
Ancak bu görüşe, İslam'ın geldiği yıllarda bu adla anılan bir kabilenin bulunmadığını öne sürüp itiraz edenler olmuştur. 

4- Safevt: Tasavvufun saf ve duru soydan gelenler anlamına gelen saftvî kökünden geldiğini ileri sürenler de vardır. Çünkü, tasavvuf, daha çok 
bir kalb tasfiyesi işidir. Ancak tasavvuf kelimesinin aslının safa olduğunu 
İzah etmek zordur. 

6- Sophia: Tasavvufun Yunancada hikmet, bilgelik anlamına gelen
sophia kelimesinden geldiğini ileri sürenler de vardır. Bîrûnî (443/1 051 ) ve
bazı müşteşrikler bu görüştedir. Bu görüş doğru değildir. Çünkü sufi kelimesi yunanca felsefî eserlerin Arapçaya tercümesinden önce kullanılmıştır. Ayrıca İslam filozoflarına hakim ve feylesof gibi isimler veriliyordu.

7- Sûf: Sufi'nin ve tasavvufun, yün anlamına gelen sûf kelimesinden
türediği görüşü dil, tarih ve mana bakımından daha isabetli görülmektedir.
Sufî, sûf (genelde yünden mamul elbise) giyen kimse demektir. Bu görüş
mana, muhteva ve dil açısından en tutarlı olan görüştür. Yün elbise giymekle ilgili şu rivayetler, konunun temelini oluşturmaktadır.

a-Peygamberimiz (s.a.v) sûf=yün elbise giyerlerdi. 

b-Hz. Musa (a.s.) Allah ile kelam ettiğinde üzerinde yün elbise vardı. 

c-Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

"Yünden elbise giyiniz ki kalbinizde imanın tadını aladasınız.

Terim olarak Tasavvuf: 
1- Dinde Sahabe yolunu izleyen, Allah'ı devamlı olarak zikreden,
kalb temizliğini her şeyin üstünde tutan, kendilerini gaflet ve dünya hayatının kötü etkilerinden koruyan, manevi iç kuvvetlerini ve ruhî kabiliyetlerini geliştirmeye çalışan mü'minlerin geliştirdiği terbiye yoluna tasavvuf denmiştir.

2- Marifetullah denilen Yüce Allah'ı tanıma, kalbi tezkiye ve
nefsi terbiye etmek için gerekli olan bilgi, tecrübe ve eğitimi veren İslamî
bir ilimdir.

3- İnsanın Yüce Allah tarafından sevilmesi ve buna bağlı
olarak da Yüce Mevla'yı sevmesi için gerekli olan edep ve ahlakları konu
eder. İnsana ilâhi terbiyeyi kazandırır.

Bu tanımlardan sonra:

Bilmek lazım ki, ruhanî ve ilâhî aleme ait binlerce ilim, hâl ve
hikmeti konu eden tasavvuf, özü itibariyle dile getirilmekten uzaktır. Bu konuda söylenecek sözler, ona bir yönüyle işaretten ibarettir. Bunu şu misalle düşünelim:

Bir çok ressamdan bir bahçeyi fırça ile anlatmaları istendiğinde, her
biri aynı bahçeyi başka başka tablolarla resmedeceklerdir. Çünkü bahçe
fırçadan dökülmeden önce onların şahsî dünyalarından geçecek ve gizli
dünyalarından başka başka renkler alacaktır. Artık tablodaki bahçe, sadece o bahçe değildir. Bizde bu bahçeyi resmeden mutasavvufların daldıkları deryayı nasıl tanımladıklarına bakalım:

Cüneyd Bağdadî (298/910): 
"Tasavvuf, Allah'ın senin nefsinde bulanan kötü sıfatları öldürüp, kendisinin hoşnut olduğu güzel sıfatlarla kalbini manevi diriliğe kavuşturmasıdır. "

Maruf Kerhî (298/815): 
“Tasavvuf, hakikatlere sarılmak ve halkın elin-
de bulunan şeylerden ümidi kesmektir."

Ebu Süleyman Dârânî (215/830): 
"Tasavvuf, kulun bütün fiillerini
Hakk'tan bilmesi ve daima Hakk ile olmasıdır."

İsmail b. Nüceyd (366/876):
 "Tasavvuf, Allah'tan gayri şeylerden gönlü tamamen çekmek, bilinmemeyi tercih etmek ve hayırlı olmayan şeylerden sakınmaktır. 

İmam Rabbani (1034/1625): 
"Tarikat ve hakikat diye bahsedilen ilimler, şeriatın üçüncü merhalesi olan ihlası elde etmek içindir. Bu ilimlerin
hedef ve hizmeti budur. 
 Tasavvuf yolunun üstatlarından Abdulkerim Kuşeyrî (465/1072), sufi 
ve tasavvuf kelimelerinin hangi kelime ve kökten geldiği ile uğraşmayı yersiz ve gereksiz görerek son noktayı şöyle koymuştur: 

"Bu isim, halleri ve yolları meşhur İslam topluluğuna verilmiş bir lakaptır." 

Sufilere verilen isimler:
Gurâbâ (garibler) abid, zahid, nüssak, derviş, sufi, mutasavvıf, veli. 
Gönül ehlinin ulaştığı ve yaşadığı her farklı duruma 
göre kendilerine değişik isimler verilmiştir. Bunlar aslında sıfattır, isim olarak kullanılmaktadır.

Tasavvuf Kaynak Kitapları
1- Şarani, Tabakatu'l-Kubra, 
2-Taftazani, Şerhu Akaid, 274. 
3-Ebu Nuaym el-İsfehanî (430/1038). Hilyetu'l-Evliya ve Tabakatu'l- 
Asflya (Kahire-1 351/1 932, 10 cild).
4-Hucvîrî, Keşfu'l-Mahcub 
5-Kuşeyrî (465/1072), er-Risale fi İlmi't-Tasavvuf (Kuşeyrî Risalesi, 
6- Herevî (481/1088), Tabakatu's-Sufiyye (Kâbil, 1343 1922, nşr. Ab- 
du'l-Hayy Hatîbî).
7- lbnu'l-Hamîs Ebu Abdullah Hüseyin b. Nasır'ın (522/1157), Menakibu'l-Ebrar ve Mehasinu'l-Ahyar