New York’ta bir Türk Evi kurulması için ilk girişimi Osmanlı İmparatorluğu döneminde göç etmiş Türklerin oluşturduğu dernekler başlatmış.

ABD’de ilk kurulan Türk derneklerinden Türk Hars Birliği, Amerika’ya Osmanlı döneminde göç etmiş Türkler tarafından 1933’te New York’ta faaliyete başlamıştı. Yine aynı tarihlerde Kıbrıslı Türklerin kurduğu Kıbrıs Türk Yardım Cemiyeti de New York’ta bulunmaktaydı.

1961’de başlatılan süreçte bir miktar para toplanabilmiş, ancak henüz yardımlar yeterli bir düzeye ulaşılmasa da Türk dernekleri bir Türk Evi kurulması hedeflerini gerçekleştirmekten vazgeçmemişti.

* * *

1970’lere gelindiğinde, Türk-Amerikan ilişkileri tarihindeki en gergin döneme girilmişti. 1974’te Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında ABD’nin Türkiye’ye uyguladığı silah ambargosuyla ilişkiler içinden çıkılmaz bir yöne doğru ilerliyordu. Bülent Ecevit’ten sonra Başbakanlık koltuğuna geçen Süleyman Demirel, ABD ile yaşanan gerilimi devralmış, buna karşılık da ABD’nin Türkiye’deki askerî ve istihbarat üslerini kapatarak TSK’ya devretmeye karar vermişti.

İşte tam da böyle zor bir dönemde Türk Evi için bir bina satın alınması yeniden gündeme gelecekti. 1977’de Demirel’in Başbakan olmasıyla yeniden Dışişleri Bakanlığı’na getirilen İhsan Sabri Çağlayangil’in döneminde böyle bir istek hayal gibi görünse de Çağlayangil tüm resmi kurum temsilciliklerini barındıracak bir Türk binası konusunu hayata geçirdi.

12 katlı ve 45 metre yükseklikteki Türk Evi 3 Ekim 1977’de, Çağlayangil’in ve Maliye Bakanı Cihat Bilgehan’ın da katıldığı bir törenle açıldı. Aynı günlerde, ABD’nin silah ambargosu devam ediyordu ve Türkiye’deki ABD üsleri de kapalıydı.

Açılışı sessiz sedasız gerçekleşen Türk Evi, daha bir ay geçmeden 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı vesilesiyle BM Türk Delegasyonu’ nun ev sahipliğinde büyük bir resepsiyona ev sahipliği yaptı. Baş delegemiz İlter Türkmen’in verdiği resepsiyonda, başta BM Genel Sekreteri Kurt Josef Waldheim olmak üzere BM yetkilileri,149 ülkenin temsilcileri, Amerikan Kongre üyeleri, tanınmış sinema yıldızları ve Oscar ödüllü oyuncu Joan Fontaine de bulunuyordu.

* * *

Şimdi New York’un sembol binalarından birisi olacak Türkevi de, ABD’nin sanat ve kültür başkenti New York şehrine katacağı değerlerle de ön plana çıkarak daha önemli bir merkez haline geleceği umuduyla yeniden açılıyor.

36 kat ve 171 metre yükseklikteki yeni binanın yapımını Türk-ABD ortaklığında bir şirket üstlendi. Türkevi inşaatının 291 milyon 260 bin 400 dolara mal olduğu ve bugünkü piyasa değerinin 1.5 milyar dolar olduğu söyleniyor.

BM Daimi Temsilciliği ve New York Başkonsolosluğu’nun yer alacağı Türkevi binası, 200 kişilik oditoryumu, toplantı ve sergi salonları ile birçok hizmeti aynı anda verebilecek dinamik ve güvenlikli bir merkez olacak.

 

Bu devasa binanın New York'un en prestijli noktalarından birinde yer alması ile ülkemizin son dönemdeki aktif dış politika hamlelerinin simgelerinden biri olduğu iddia ediliyor. “BM'nin tam karşısına, ülkemize hizmet edecek, bilim insanlarımıza ve diplomatik temsilcilerimize, ihracatçılarımıza görkemli bir lojistik olarak kısacası ülkemizin dış politikada güç sembolü, imzası olarak görmek gerekir…” deniyor.

Durumu aykırı yönden yorumlayanların bakış açısı biraz farklı… Soruyorlar: “İyi güzel de, eski bina da aynı yerdeydi. Sadece yenilendi. Bina inşaatıyla prestij kazanmak dünyanın neresinde görülmüş? ”

* * *

Bunun yanında, üniversite öğrencilerinin barınacak yurt veya kiralık ev bulamamaktan dolayı parklarda çimenler üzerinde gecelemek zorunda kaldığı gerçeğiyle karşı karşıyayız. “Madem bu kadar çok paranız vardı, neden öncelikle bizim yurt sorunumuza çare aramadınız?” şeklindeki feryatlar, görkemli binanın açılışı ile kafa kafaya çarpışıyor.

Çelişkilerin çok yoğun yaşandığı ülkemizde hiçbir günümüz kavgasız geçmiyor.